مخاطرات جانی و اقتصادی تایرهای تقلبی

تایر به عنوان مهمترین بخش خودرو که ایمنی افراد را تضمین یا تهدید می کند، نیازمند رعایت استانداردهای لازم است. هرچند تولیدکنندگان ایرانی همه استانداردهای لازم برای ایمنی تایر را رعایت کرده و نسبت به آن ملزم هستند، اما واقعیت آن است که بخشی از بازار تایر چندان با استانداردهای داخلی و بین المللی سازگار نیست.

از جمله این محصولات تایرهای وارداتی از مسیرهای قاچاق به صورت ته لنجی، تایرهای وارداتی بی کیفیتی که در مبادی گمرکی مورد تست و آزمایش قرار نمی گیرند، تایرهای تقلبی که از روی تایرهای فرسوده ساخته می شود همگی تهدیدهای کنونی بازار تایر در حوزه استاندارد می باشند.

با این حال به نظر می رسد در کنار تایرهایی که چندان قابل رصد نیستند، تایرهای وارداتی نیز با مشکلاتی روبرو هستند. نکته حایز اهمیت در این بین آن است که استاندارد تایرهای وارداتی نه بر مبنای تست بلکه بر اساس خوداظهاری واردکنندگان تایید می گردد و این مساله باعث شده تا تایرهای بی کیفیت نیز وارد بازار شوند که از آن جمله می توان به پاس نشدن استاندارد S2WR2 اشاره کرد و این در حالی است که اغلب تایرهای وارداتی دارای استاندارد SWR هستند.  

در این ارتباط باید گفت یکی از مهم‌ترین موضوعات صنعت تایر مبحث ساختار و طراحی، تکنولوژی ساخت و دستیابی به استانداردهای نوین (از قبیل استانداردهای Reach، SWR و Labeling) و نهایتا دستیابی به ایمارک است. این در حالی است که اکنون استاندارد ملی ایران در صنعت تایر برگرفته از استانداردهای آمریکا و اروپاست و استاندارد بالایی است و از سوی دیگر برخی تولیدات داخلی دارای بیمه کیفیت هستند و در صورت بروز هر حادثه جانی و مالی، مصرف کنندگان می‌توانند با مراجعه به بیمه خسارت خود را دریافت کنند. اما تایرهای خارجی اعم از وارداتی و البته قاچاق حتی اگر از کیفیت مناسب برخوردار باشند – که معتقدیم کیفیت رقابتی با نمونه های داخلی است – از مزیت بیمه ای برخوردار نیستند.

استاندارد S2WR2 به عنوان یکی از استانداردهای مهم در صنعت تایر، نقش حیاتی در ایمنی و عملکرد بهینه خودروها دارد. این استاندارد توسط سازمان‌ها و مراکز مختلف برای ارزیابی و طبقه‌بندی تایرها بر اساس ویژگی‌های مختلف تعیین می‌شود (S2WR2 اصطلاحی است که به معنای دو ویژگی اصلی تایر اشاره دارد: S2 و R2). 

S2 به مقاومت غلتشی تایر اشاره دارد و نشان‌دهنده توانایی تایر در مقابل ضربه‌های جاده است. تایرهایی با این استاندارد معمولاً برای شرایط مسیرهای خشک و مرطوب مناسب هستند.

R2 به ویژگی چسبندگی تایر در شرایط جاده‌های خیس و برفی اشاره دارد و بسیار حائز اهمیت است و به این معناست که تایر با استاندارد R2 می‌تواند خودرو را در جاده‌های خیس و با رطوبت به صورت ایمن کنترل کند.

استفاده از تایرهایی که با استاندارد S2WR2 هم‌خوانی دارند، تجربه‌ی رانندگی ایمن‌تر، کم‌مصرف‌تر و کارآمدتر را برای راننده فراهم می‌کند. این استاندارد به عنوان یک نشان‌گر کیفیت و عملکرد تایرها به شناخته‌شدگی رسیده است و در انتخاب تایر مناسب برای هر نوع خودرو بسیار مؤثر است.

خوشبختانه در مقایسه با زمانی که ارز دولتی به واردات تایر تخصیص داده می شد حجم واردات لاستیک های بی کیفیت کاهش یافته است، با این حالهمچنان این موضوع نیازمند نظارت جدی است. این در حالی است که بروز حوادث خطرناک در آن دوره مصرف کنندگان را نسبت به اهمیت توجه به کیفیت تایرها حساس کرد و از این منظر باعث بروز حساسیت هایی شد.

تولیدکنندگان صنعت تایر معتقدند دولت باید همانطور که در تخصیص ارز واردات تایر از گذشته تا به حال عمل کرده، تولید را نیز حمایت کند و با تخصیص به موقع ارز مورد نیاز تهیه و واردات مواد اولیه مصرفی تولیدکنندگان را تسهیل کند و در مقابل از واردات تایرهای بی کیفیت جلوگیری نماید. این در حالی است که به رغم تحریم ها و افزایش هزینه های تولید در این صنعت، تولیدکنندگان تایر با تمام همت خود برای تامین نیاز داخل در تلاش هستند.

کارشناسان می گویند استفاده از تایرهای بی کیفیت نه تنها خطر جانی دارد، بلکه از منظر مصرف بنزین و طول عمر تایر نیز مقرون به صرفه اقتصادی نیست و همانطور که به اقتصاد ملی و صنعت تایر ضربه می زند برای مصرف کنندگان از مزیت بالایی برخوردار نیست. در این میان آلودگی های زیست محیطی، خروج ارز، عدم رعایت گواهینامه های استاندارد و … نیز از ایرادات جدی به این تایرها است.  

نکته پایانی آن که هرچند انتقادها به لاستیک های مختلف وارداتی زیاد است، اما منطقا باید این انتقادها را بر مبنای فاکتورهای علمی تجزیه و تحلیل کرد. صرف این که تایر وارداتی یا چینی است دلیل مناسبی برای رد یا قبول کیفیت محصول نیست. چراکه در زمان تعیین کیفیت لاستیک، محل تولید آن مطرح نیست؛ بلکه باید تاریخچه و فناوری تولید و استانداردها و گواهی‌نامه‌های دریافتی لاستیک را مورد بررسی قرار داد. لاستیک‌های غیراستاندارد، تأییدیه‌های اروپا را دریافت نمی‌کنند و شرکت تولیدکننده نمی‌تواند آن لاستیک‌ها را به‌ صورت قانونی بفروشد.

این استانداردها جهانی هستند و در زمان ورود لاستیک به کشور باید تمام استانداردهای برند به مراجع قانونی و گمرک کشور تحویل داده شود. هرچند خوداظهاری بخشی از حقایق را پنهان می کند، اما این به معنای آن نیست که تایرهای مذکور از هیچ استانداردی برخوردار نیستند، اما موضوع مهم مقایسه با استانداردهای داخلی و یا تایرهای باکیفیت جهانی است؛ واقعیت آن است که هرچند واردات هم برای تقویت رقابت ضروری است و هم برای تعادل بخشی به بازار، اما در این مسیر باید همه جوانب را سنجید و با نیازسنجی واقعی اولا واردات تایرهای با استاندارد پایین متوقف و ثانیا واردات تایرهایی که در داخل توان اشباع بازار برای آنها وجود دارد مدیریت گردد و منابع ارزی به واردات تایرهایی اختصاص یابد که در داخل تولید نمی شود.